Í dag eru 55 ár frá Tíbesku Uppreisninni

Yfirlýsing frá Sikyong Dr. Lobsang Sangay á 55 ára afmæli Tíbesku Uppreisnarinnar 

Fyrir 55 árum söfnuðust þúsundir tíbeta saman í Llasa, höfuðborg Tíbet, til þess að verja Hans Heilagleika Dalai Lama og til að mótmæla hernámi kínverja. Sjö dögum síðar yfirgaf Dalai Lama Llasa og flúði til Indlands. 80.000 tíbetar fylgdu honum í útlegðina. Ég fór til Arunachal Pradesh í janúar síðastliðinn og var djúpt snortinn af að sjá leiðina sem Dalai Lama lagði á sig til þess að fara til Indlands. Ég heimsótti líka Bomdila og Tuting, þar sem þúsundir tíbeta sóttu um hæli. Þjáningarfull reynsla okkar verður ekki umflúinn. Margir af öldungunum okkar sem neyddust til þess að fara í útlegð 1959 hafa dáið án þess að fá drauma sína uppfyllta um að sjá heimaland sitt aftur. Á sama hátt hafa ótal tíbetar dáið í Tíbet án þess að endurheimta fjölskyldur sínar eða öðlast frelsi á ný. Það er samt viss huggun harmi gegn að vonir þeirra og draumar lifa enn og vaxa í afkomendum þeirra.

Staðfesta og úthald einkenna baráttu tíbeta bæði innan Tíbet og utan allt frá uppreisnunum á sjötta áratugnum og mótmælunum í Llasa á þeim níunda til þjóðaruppreisnarinnar 2008 og nýlegrar bylgju af sjálfsíkveikjum. Þetta ber skýrt vitni um það að baráttan fyrir Tíbet verður ekki stöðvuð. Baráttan um Tíbet er háð af nýrri kynslóð bæði innan landamæra Tíbet og af þeim sem eru í útlegð. Raddir yngri kynslóðarinnar innan Tíbet krefjast frelsis, viðurkenningar og sameiningar tíbesku þjóðarinnar. Yngri kynslóðin af tíbetum í útlegð hafa uppi kröfur af sama meiði. Nemendur í Chabcha krefjast þess að læra móðurmálið sitt, tíbesku í skólanum. Tíbetar í Driru neita að flagga með kínverska fánanum og hávær mótmæli berast útaf námugreftrinum í Meldro Gungkar sem hefur kostað mannslíf og mikla eyðileggingu á umhverfinu. Þessi mótmæli afsanna á óvéfengjanlegan hátt áróðurinn sem kínverjar gefa út að “tíbetar séu allir ánægðir í Tíbet nema örfáir”. Frá 2009 hafa verið 126 sjálfsíkveikjur um allt Tíbet. Þrátt fyrir margítrekaðar beiðnir um að láta af þessum örvæntingarfullu aðgerðum, þá hafa þær haldið áfram. Munkurinn Tsultrim Gyatso skildi eftir sig skilaboð áður en hann kveikti í sér 19.desember 2013. Hann skrifaði: “Heyrið þið til mín? Sjáið þið þetta? Heyrið þið þetta? Ég neyðist til að brenna dýrmætan líkama minn til þess að Hans Heilagleiki Dalai Lama geti komið aftur, til þess að Panchan Lama verði sleppt úr haldi og til þess að stuðla að velferð sex miljóna tíbeta.”

Kasagið (Tíbeska ríkisráðið) vottar öllum hugrökku körlum og konum í Tíbet djúpa virðingu sína. Kasagið heyrir ákall tíbeta innan Tíbet um afnám kúgunar og að endir verði bundin á þjáningar tíbesku þjóðarinnar. Það er því markmið okkar og forgangsatriði að leysa úr málefnum Tíbet á friðsaman hátt eins fljótt og auðið er. En á sama tíma er þörf á langtíma áætlun til þess að styrkja og halda áfram baráttu okkar ef þörf krefur. Eitt styður annað svo að Kashagið mun leggja sig fram um að leysa málefni Tíbet með umræðu og samræðum og jafnframt styðja við áframhaldandi baráttu tíbeta. 

Kæru tíbetar, við verðum að hafa í huga að árið 2020 markar 70 ár frá innrás í Tíbet af hálfu Kína. Og þá verða fáir eftir af kynslóð tíbeta sem eiga minningar af frjálsu Tíbet. Hans Heilagleiki Dalai Lama verður 85 ára og hefur þá verið leiðtogi tíbesku þjóðarinnar í 70 ár. 

Næsta kynslóð af tíbeskum leiðtogum bæði innan landamæra Tíbet og utan verða að horfast í augu við átakanlegan og ögrandi veruleikan. Tíbetar innan landamæra Tíbets munu ekki eiga sér minningar um Tíbet eins og það var forðum og á sama tíma munu tíbetar utan Tíbets aðeins þekkja líf í útlegð frá heimalandi sínu. Tíbetar í útlegð eru aðeins 2,5 prósent af 6 miljónum tíbeta, en það er líklegt að það verði jafnmargir tíbetar á Vesturlöndum, á Indlandi, Nepal og Bhutan. Útlegð er hættulegt óvissuástand og hernám getur leitt til varanlegar undirokunar. Áskorunin sem við þurfum að fást við er að sætta og brúa bilið á milli þeirra sem búa í útlegð og þeirra sem búa í herteknu landi. Við þurfum að læra að halda áfram  frelsisbaráttunni með hliðsjón af þessum ólíku reynsluheimum þar sem hvorugur hefur að geyma persónulegar minningar af frjálsu Tíbet. Hvernig berum við okkur að í baráttunni? Í langtímaáætluninni verðum við að byggja upp sjálfstæði í hinum tíbeska heimi bæði í huga og verki.  

Frelsishreyfingin sem er orðin meira en 50 ára getur ekki treyst eingöngu á aðra til að liðsinna okkur í að ná markmiðunum. Það er komin tími til að taka persónulega ábyrgð og sameiginlega leiðsögn. Við þurfum að standa á eigin fótum með því að byggja upp styrkleika hvers einstaklings og heildarinnar. Við þurfum á djúpri íhugun að halda. Ég held að menntun sé raunhæfasta fjárfestingin og áhrifaríkasta tækið. Því betur sem við menntum alla borgara okkar, þeim mun betur mun okkur takast að byggja sterkar stoðir undir sjálfstæði efnahags, tækniþróunar og stjórnunar ríkisins. Stuðningsaðilar okkar víða um heim vita að baráttumál okkar eru byggð á sanngirni og þeir virða búddíska arfleifð okkar. Barátta tíbesku þjóðarinnar byggir á gildunum auðmýkt og heiðarleika en jafnframt úthald þar til árangri er náð. Við þurfum auk þess á nútímalegri menntun að halda til að ná markmiðum okkar. Hefðbundnu gildin okkar í bland við nútímalega menntun mun tryggja að baráttan okkar verði lífsseig og haldist kröftug og ósigrandi. Það hefur úrslitaþýðingu að ungir tíbetar læri tungumál og sögu þjóðarinnar. Það er mikilvægt að þau skrái sögur og frásagnir frá einstökum fjölskyldum og frá heimalandinu. Haldið áfram að njóta momos á tíbeskum veitingastöðum og klæðist chubas til að halda uppá tíbeska menningu. En til þess að þjóðarvitund geti fest djúpari rætur þurfum við að mennta okkur, tengjast traustum böndum við tíbeta í Tíbet og jafnframt íhuga hver og einn, hvernig við getum best mætt þeim áskorunum sem framundan eru. Áherslurnar fyrir 2014 eru að uppfræða og beita okkur til eflingar fyrir hreyfinguna.

Til þess að viðhalda einingu og auka áhrifamáttinn í samfélaginu í útlegð er mikilvægt fyrir tíbeta að til sé sameiginlegur kjarni. Tíbeska útlagastjórnin þjónar þessum tilgangi. Fulltrúarnir 3 í Kasag bjóða efnilegu ungu fólki til að gegna leiðtogahlutverki í tíbesku útlagastjórninni og öðrum stofnunum tengdum Tíbet. 

Að lokum vil ég segja að ég fagna nýlegum fundi milli Hans Heilagleika Dalai Lama og Barack Obama forseta. Ég fagna sterkum stuðningi Obama forseta við Meðalhófsleiðina. Raunverulegt sjálfræði fyrir Tíbet sem byggt er á nálgun Meðalhófsleiðarinnar leitast við að skipta út stjórnmálalegri kúgun fyrir grundvallar frelsi, efnahagslegri útskúfun fyrir efnahagslegri sjálfsstyrkingu, félagslegum fordómum fyrir félagslegu jafnrétti, menningarlegri innlimun fyrir eflingu á menningararfleifðinni og eyðileggingu umhverfisins fyrir umhverfisvernd. Við fetum Meðalhófsleiðina til að binda endi á þjáningar Tíbetbúa á sem bestan hátt. Það er einlæg von okkar að ný stjórnvöld í Kína undir forsetanum Xi Jinping velji að fylkja sér að baki þessarar skynsömu og hógværu leiðar. 

Kashagið vill fá að þakka Indlandi og indversku þjóðinni fyrir vinsemd þeirra. Eftir að ég tók við ábyrðarstörfum í Dharamsala, er ég sífellt að sjá betur hversu mikið Indland hefur stutt Tíbet og styður stöðugt við bakið á tíbesku þjóðinni. Kashagið lýsir einnig djúpu þakklæti til ríkisstjórna, þingmanna, stuðningshópa Tíbets og einstaklinga um heim allan og við hvetjum alla til að halda áfram með okkur á þessari vegferð. 

Mér er það sönn ánægja að tilkynna að Útlagastjórn Tíbets vill tileinka árið 2014 Hans Heilagleika 14. Dalai Lama sem virðingarvott fyrir störf hans sem andlegur leiðtogi og framlag hans fyrir Tíbet og heiminn allan. Mér er einnig ánægja að minna tíbeta og vini okkar um allan heim að 2014 eru liðin 25 ár frá því Hans Heilagleika Dalai Lama voru veitt friðarverðlaun Nóbels. Þann 25.apríl munum við líka fagna 25 ára afmæli 11. Panchen Gedun Choekyi Nyima.

Tíbetska þjóðin hefur komist í gegnum margháttað mótlæti á langri vegferð sinni. Í dag hefur sjálfsvitund okkar, samhugur og sjálfsvirðing náð að festa dýpri rætur en nokkru sinni fyrr. Ef við stöndum saman og náum að tvinna saman innihaldsríkar hefðir öldunganna með nýbreyttni og krafti ungdómsins, þá efa ég ekki að kínversk stjórnvöld neyðist til að taka óskir okkar til greina.

Kæru tíbetsku bræður og systur í Tíbet, leiðin framávið gæti virst löng og áskoranirnar stórar, en við munum sigra. Í Tawang sá ég leiðina sem Hans Heilagleiki Dalai Lama ásamt foreldrum okkar, öfum og ömmum fóru frá Tíbet til Indlands. Úr fjarlægð sá ég stórfengleg fjöll og vatnsföll Tíbets. Ég lít á það sem góðan fyrirboða að ég byrjaði árið 2014 með því að horfa yfir leiðina sem liggur tilbaka til Tíbet. Ég lýk orðum mínum með því að biðja fyrir langlífi Hans Heilagleika Dalai Lama og skjótri lausn á málefnum Tíbet.   

Dharamsala, 10.mars, 2014   

Dr. Lobsang Sangay